Hạt vi nhựa trong nước đang ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe?

Trong những năm gần đây, vấn đề ô nhiễm hạt vi nhựa đang ngày càng được quan tâm trên toàn cầu. Bài viết này Mitsubishi Cleansui sẽ cung cấp thông tin toàn diện về hạt vi nhựa, nguồn gốc, tác hại và các giải pháp để bảo vệ sức khỏe của bạn và gia đình.

Hạt vi nhựa là gì?

Hạt vi nhựa là những mảnh nhựa nhỏ hơn 5mm, thường không thể nhìn thấy bằng mắt thường. Những hạt nhỏ li ti này có thể nhỏ đến mức micromet hoặc thậm chí nanomet, cho phép chúng xâm nhập vào các hệ thống sinh học mà không bị phát hiện. Hạt vi nhựa được phân thành hai loại chính dựa trên nguồn gốc hình thành:

• Vi nhựa nguyên sinh: Được sản xuất trực tiếp với kích thước nhỏ, thường được tìm thấy trong các sản phẩm làm đẹp như sữa rửa mặt, kem tẩy tế bào chết, kem đánh răng. Những hạt này được thiết kế có kích thước siêu nhỏ để tạo hiệu ứng tẩy tế bào chết hoặc làm sạch.
• Vi nhựa thứ cấp: Hình thành từ quá trình phân hủy các sản phẩm nhựa lớn hơn do tác động của ánh sáng mặt trời, nhiệt độ, gió, sóng và các yếu tố môi trường khác. Nguồn phổ biến của vi nhựa thứ cấp bao gồm chai nhựa, túi nilon, lưới đánh cá, sợi vải tổng hợp, và lốp xe.

Hạt vi nhựa thường được làm từ nhiều loại polymer khác nhau như polyethylene (PE), polypropylene (PP), polystyrene (PS), polyethylene terephthalate (PET) và polyvinyl chloride (PVC). Mỗi loại polymer có đặc tính khác nhau, từ đó có các tác động khác nhau đến môi trường và sức khỏe con người.

Những sự thật gây sốc về hạt vi nhựa

Sự phổ biến của hạt vi nhựa trong môi trường và cuộc sống hàng ngày đang ở mức đáng báo động. Dưới đây là những sự thật đáng chú ý về vấn đề này.

Hạt vi nhựa trong môi trường

Hạt vi nhựa đã xâm nhập vào mọi ngóc ngách của môi trường tự nhiên, từ đại dương sâu thẳm đến đỉnh núi cao nhất.

Vi nhựa trong không khí

Một nghiên cứu gần đây đã phát hiện hạt vi nhựa trong không khí ở các thành phố lớn, khu vực nông thôn và thậm chí cả những vùng xa xôi như Bắc Cực. Những hạt này có thể di chuyển theo gió và mưa, lan tỏa khắp toàn cầu.

• Mức độ phổ biến: Trong không khí nội thành, có thể có tới 35 hạt vi nhựa trên mỗi mét khối không khí. Con số này thậm chí cao hơn trong môi trường trong nhà, nơi có nhiều sản phẩm nhựa và vải tổng hợp.
• Nguồn phát thải: Sợi tổng hợp từ quần áo, mảnh vụn từ lốp xe, và bụi nhựa từ quá trình xây dựng là những nguồn chính gây ô nhiễm vi nhựa trong không khí.

Vi nhựa trong đại dương

Đại dương là nơi tích tụ lượng vi nhựa lớn nhất, với ước tính có khoảng 51 nghìn tỷ hạt vi nhựa đang trôi nổi trong nước biển toàn cầu.

• Vùng rác Thái Bình Dương: Khu vực này, còn được gọi là Great Pacific Garbage Patch, có diện tích gấp 3 lần nước Pháp và chứa hơn 1,8 nghìn tỷ mảnh nhựa.
• Tác động sinh thái: Vi nhựa đã được tìm thấy trong cơ thể của hơn 700 loài sinh vật biển, từ plankton đến cá voi. Những sinh vật này thường nhầm lẫn vi nhựa với thức ăn, dẫn đến tắc nghẽn đường tiêu hóa và tử vong.

Vi nhựa trong đất

Đất nông nghiệp đang ngày càng bị ô nhiễm bởi hạt vi nhựa, ảnh hưởng đến chuỗi thực phẩm từ gốc.

• Nguồn ô nhiễm chính: Phân bón và thuốc trừ sâu có chứa nhựa, màng phủ nông nghiệp, và nước thải chứa vi nhựa được sử dụng để tưới tiêu.
• Tác động đến năng suất cây trồng: Nghiên cứu cho thấy vi nhựa có thể làm giảm tốc độ nảy mầm của hạt giống, ức chế sự phát triển của rễ, và giảm khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng của cây.

>> Có thể bạn quan tâm: Xử lý ô nhiễm nguồn nước như thế nào?

Hạt vi nhựa xuất hiện nhiều trong môi trường

Hạt vi nhựa trong cơ thể con người

Các nghiên cứu gần đây đã phát hiện hạt vi nhựa trong nhiều bộ phận của cơ thể con người, gây lo ngại về tác động lâu dài đến sức khỏe.

• Trong máu người: Năm 2022, một nghiên cứu đã phát hiện vi nhựa trong máu của 17/22 người tham gia nghiên cứu, chứng minh rằng những hạt này có thể di chuyển trong cơ thể. (Tài liệu tham khảo tại đây)
• Trong phổi: Vi nhựa đã được tìm thấy trong mô phổi của bệnh nhân trải qua phẫu thuật, với polypropylene và PET là hai loại phổ biến nhất.
• Trong nhau thai: Nghiên cứu đăng trên Toxicological Sciences phân tích 62 mẫu nhau thai và phát hiện vi nhựa ở tất cả các mẫu. Nồng độ dao động từ 6,5 đến 790 µg/g mô nhau, với polyethylene là loại phổ biến nhất (chiếm ~54%), tiếp theo là PVC, nylon… (Tài liệu tham khảo: Link)
• Trong sữa mẹ: Một nghiên cứu xuất bản năm 2024 trên tạp chí Journal of Clinical Medicine đã sử dụng kỹ thuật Raman micro-spectrometry và phát hiện vi nhựa (microplastics) trong 38.98% (23/59) mẫu sữa mẹ. Các loại polymer phổ biến gồm polypropylene (PP), polyethylene (PE) và polyvinyl chloride (PVC). (Xem tài liệu tham khảo)

Hạt vi nhựa trong đồ vật hàng ngày

Vi nhựa không chỉ tồn tại trong môi trường tự nhiên mà còn hiện diện trong nhiều vật dụng hàng ngày chúng ta sử dụng.

• Chai nước nhựa: Một nghiên cứu đã phát hiện trung bình 325 hạt vi nhựa trên mỗi lít nước đóng chai, cao hơn đáng kể so với nước máy.
• Túi trà: Một túi trà nylon có thể giải phóng hơn 11 tỷ hạt vi nhựa và 3 tỷ hạt nano nhựa khi ngâm trong nước nóng.
• Quần áo tổng hợp: Một chiếc áo fleece có thể giải phóng hơn 1.900 sợi vi nhựa trong mỗi lần giặt, đi vào hệ thống nước thải và cuối cùng là môi trường.
• Đồ chơi trẻ em: Nhiều đồ chơi nhựa có thể phát tán vi nhựa khi bị mài mòn, đặc biệt là khi trẻ cắn hoặc nhai.

Hạt vi nhựa có trong thức ăn không?

Câu trả lời đáng lo ngại là có. Hạt vi nhựa đã xâm nhập vào chuỗi thực phẩm của chúng ta theo nhiều cách khác nhau.

• Hải sản: Các loài hải sản như tôm, cua, nghêu, sò, và đặc biệt là cá, thường chứa hàm lượng vi nhựa cao do môi trường sống của chúng bị ô nhiễm. Một nghiên cứu ước tính người tiêu thụ hải sản thường xuyên có thể hấp thụ tới 11.000 hạt vi nhựa mỗi năm (Tài liệu tham khảo: Link).
• Muối ăn: Muối biển chứa trung bình 0,50 – 2,73 hạt vi nhựa trên mỗi gram, cao hơn đáng kể so với muối mỏ hoặc muối hồ.
• Đường: Đường tinh luyện cũng được phát hiện có chứa vi nhựa, với khoảng 32 hạt/kg.
• Trái cây và rau quả: Nghiên cứu cho thấy cây trồng có thể hấp thụ vi nhựa từ đất và nước ô nhiễm. Các loại rau ăn rễ như cà rốt và củ cải có nguy cơ cao hơn. (Tài liệu tham khảo: Link)
• Đồ uống đóng chai: Bia, nước uống có ga, và thậm chí cả sữa đóng chai đều có thể chứa vi nhựa do quá trình đóng gói và bảo quản.

Tác hại của hạt vi nhựa đến sức khỏe

Mặc dù nghiên cứu về tác động dài hạn của vi nhựa đối với sức khỏe con người vẫn đang được tiến hành, các bằng chứng hiện tại cho thấy nhiều nguy cơ đáng lo ngại.

Stress oxy hoá và độc tính tế bào

Vi nhựa có thể gây ra stress oxy hóa trong cơ thể, một quá trình có thể dẫn đến tổn thương tế bào và DNA.

• Tác động cấp tính: Khi tiếp xúc với tế bào, vi nhựa có thể gây viêm, làm gián đoạn chức năng tế bào và thậm chí dẫn đến tế bào chết theo chương trình.
• Tác động mãn tính: Tiếp xúc lâu dài có thể dẫn đến tích tụ tổn thương tế bào, tăng nguy cơ phát triển các bệnh mãn tính như bệnh tim mạch, tiểu đường và ung thư.
• Hóa chất độc hại: Nhiều hạt vi nhựa chứa các chất phụ gia như chất dẻo hóa, chất ổn định và chất chống cháy. Một số chất này, như bisphenol A (BPA), được biết là có khả năng gây rối loạn nội tiết và ung thư.

Ảnh hưởng chuyển hoá

Vi nhựa có thể ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất trong cơ thể theo nhiều cách khác nhau.

• Tăng cân và rối loạn chuyển hóa: Nghiên cứu trên động vật cho thấy tiếp xúc với vi nhựa có thể dẫn đến tăng cân và phát triển các tình trạng như kháng insulin và bệnh gan nhiễm mỡ. (Tài liệu tham khảo: Link)
• Thay đổi hệ vi sinh vật đường ruột: Vi nhựa có thể làm thay đổi thành phần và chức năng của hệ vi sinh vật đường ruột, ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa và hấp thụ dinh dưỡng.
• Ảnh hưởng đến các enzyme tiêu hóa: Một số nghiên cứu cho thấy vi nhựa có thể ức chế hoạt động của các enzyme tiêu hóa, làm giảm khả năng phân hủy và hấp thụ thức ăn. (Tài liệu tham khảo: Link)

Rối loạn hệ miễn dịch

Hệ miễn dịch của chúng ta có thể phản ứng với vi nhựa như với các vật lạ khác, dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe.

• Viêm mãn tính: Tiếp xúc lâu dài với vi nhựa có thể gây viêm mãn tính, một yếu tố nguy cơ cho nhiều bệnh tật.
• Dị ứng và quá mẫn: Vi nhựa có thể hoạt động như dị nguyên, kích hoạt phản ứng dị ứng hoặc quá mẫn ở những người nhạy cảm.
• Suy giảm miễn dịch: Một số nghiên cứu trên động vật cho thấy vi nhựa có thể làm suy giảm khả năng đáp ứng miễn dịch, khiến cơ thể dễ bị tổn thương hơn trước vi khuẩn và virus. (Tài liệu tham khảo: Link)

Di chuyển đến mô khác

Một trong những lo ngại lớn nhất về vi nhựa là khả năng di chuyển từ đường tiêu hóa hoặc phổi đến các cơ quan khác trong cơ thể.

• Xuyên qua hàng rào máu – não: Hạt nhựa siêu nhỏ (nano) có khả năng xuyên qua hàng rào máu-não, một cấu trúc bảo vệ quan trọng cho não bộ.
• Tích tụ trong gan và thận: Gan và thận, cơ quan chính lọc máu, có thể tích tụ vi nhựa theo thời gian, gây tổn thương chức năng.
• Ảnh hưởng đến hệ sinh sản: Vi nhựa đã được phát hiện trong mô sinh sản, gợi ý khả năng ảnh hưởng đến khả năng sinh sản và phát triển thai nhi.

Tác hại của hạt vi nhựa trong đời sống sinh hoạt

Làm sao để hạn chế hạt vi nhựa trong thực phẩm?

Trong khi chúng ta không thể hoàn toàn tránh khỏi vi nhựa, có nhiều biện pháp có thể giúp giảm thiểu tiếp xúc qua thực phẩm.

Lựa chọn thực phẩm sạch: Ưu tiên thực phẩm hữu cơ và từ các nguồn đáng tin cậy. Hải sản đánh bắt tự nhiên từ vùng biển sạch thường chứa ít vi nhựa hơn so với hải sản nuôi.

Giảm tiếp xúc với nhựa trong chế biến và bảo quản thực phẩm:

• Tránh đun nóng thực phẩm trong hộp nhựa, đặc biệt là trong lò vi sóng.
• Thay thế hộp nhựa bằng hộp thủy tinh hoặc thép không gỉ.
• Tránh sử dụng màng bọc thực phẩm bằng nhựa, thay vào đó sử dụng giấy sáp ong hoặc hộp kín.

Giảm tiêu thụ thực phẩm đóng gói:

• Mua thực phẩm tươi sống không đóng gói.
• Sử dụng túi vải khi đi chợ.
• Ưu tiên các cửa hàng cho phép mang hộp đựng riêng.

Lọc nước uống: Sử dụng máy lọc nước chất lượng cao, có khả năng loại bỏ hạt vi nhựa như thiết bị lọc nước Mitsubishi Cleansui với công nghệ Màng lọc sợi rỗng.

Nấu ăn tại nhà: Tự chế biến thực phẩm tại nhà giúp bạn kiểm soát tốt hơn nguyên liệu và quá trình chế biến, giảm tiếp xúc với vi nhựa từ thực phẩm chế biến sẵn hoặc thức ăn nhanh.

Cách loại bỏ hạt vi nhựa trong nước

Để giảm thiểu tiếp xúc với vi nhựa trong cuộc sống hàng ngày, đặc biệt là từ nguồn nước, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau:

Sử dụng máy lọc nước chất lượng cao:

• Bộ lọc carbon hoạt tính: Hiệu quả trong việc giữ lại các hạt nhựa lớn hơn cũng như các hóa chất độc hại giải phóng từ nhựa.
• Công nghệ màng lọc sợi rỗng: Thiết bị lọc nước uống trực tiếp như Mitsubishi Cleansui với bộ lọc tích hợp 4 cấp, ứng dụng công nghệ màng lọc sợi rỗng để loại bỏ vi nhựa.

Sử dụng nước từ nguồn an toàn:

• Tránh nước đóng chai trong chai nhựa, đặc biệt là khi để dưới ánh nắng mặt trời hoặc nhiệt độ cao
• Nếu cần sử dụng nước đóng chai, hãy chọn nước đóng trong chai thủy tinh
• Sử dụng bình nước làm từ thép không gỉ hoặc thủy tinh thay vì nhựa

Giảm tiếp xúc với nhựa trong đời sống hàng ngày:

• Hạn chế sử dụng đồ nhựa dùng một lần.
• Thay thế sản phẩm nhựa bằng các vật liệu thân thiện với môi trường như tre, gỗ, kim loại, hoặc thủy tinh.
• Tránh sử dụng sản phẩm chăm sóc cá nhân có chứa hạt vi nhựa (microbeads).
• Giảm thiểu sử dụng quần áo làm từ sợi tổng hợp như polyester, nylon, hoặc acrylic.

Lọc không khí trong nhà:

• Sử dụng máy lọc không khí HEPA để giảm lượng vi nhựa trong không khí.
• Hút bụi thường xuyên với máy hút bụi có bộ lọc HEPA.
• Đảm bảo thông gió tốt trong nhà.

Hỗ trợ các chính sách giảm ô nhiễm nhựa:

• Ủng hộ các sáng kiến cộng đồng nhằm giảm rác thải nhựa.
• Tham gia các hoạt động làm sạch môi trường.
• Nâng cao nhận thức về vấn đề ô nhiễm vi nhựa, đặc biệt trong nguồn nước dùng để sinh hoạt và ăn uống.

Sử dụng thiết bị lọc nước uy tín của Mitsubishi Cleansui để loại bỏ hạt vi nhựa trong nước

Hạt vi nhựa đã trở thành mối đe dọa vô hình đối với sức khỏe con người và môi trường. Chúng hiện diện khắp nơi, từ không khí chúng ta hít thở, nước chúng ta uống, đến thực phẩm chúng ta ăn hàng ngày. Mặc dù các nghiên cứu về tác động lâu dài của vi nhựa đối với sức khỏe vẫn đang được tiến hành, những phát hiện hiện tại đã đưa ra những lời cảnh báo đáng lo ngại.

Mặc dù không thể hoàn toàn tránh khỏi vi nhựa trong thế giới hiện đại, chúng ta có thể thực hiện nhiều biện pháp để giảm thiểu tiếp xúc. Việc lựa chọn thực phẩm sạch, giảm sử dụng sản phẩm nhựa, đặc biệt sử dụng thiết bị lọc nước chất lượng cao như Mitsubishi Cleansui với công nghệ Màng lọc sợi rỗng có thể giúp bảo vệ bạn và gia đình khỏi những hạt nhựa siêu nhỏ này.

Để biết thêm thông tin về các giải pháp lọc nước hiệu quả loại bỏ vi nhựa và các chất ô nhiễm khác, hãy liên hệ với Mitsubishi Cleansui qua hotline 1800 8171 (miền Nam) hoặc 1800 8172 (miền Bắc). Chúng tôi cam kết mang đến nguồn nước sạch, an toàn cho gia đình bạn, góp phần bảo vệ sức khỏe trước những thách thức từ môi trường hiện đại.